Δύο χρόνια πολέμου στο Σουδάν: Εκατομμύρια άνθρωποι ζουν βυθισμένοι στην μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση του κόσμου, χωρίς καμία ελπίδα

Ο πόλεμος στο Σουδάν μεταξύ των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF) και των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) εισέρχεται στο τρίτο του έτος, ενώ ο πληθυσμός της χώρας παραμένει αθέατος, βομβαρδισμένος, πολιορκημένος, εκτοπισμένος και στερημένος από τρόφιμα, ιατρική περίθαλψη και βασικές σωτήριες υπηρεσίες. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, το 60% των 50 εκατομμυρίων κατοίκων του Σουδάν έχει ανάγκη από ανθρωπιστική βοήθεια, ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζουν πολλαπλές υγειονομικές κρίσεις με ελάχιστη πρόσβαση σε δημόσια υγειονομική φροντίδα.

Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα επαναλαμβάνουν την έκκλησή τους προς τα αντιμαχόμενα μέρη και τους συμμάχους τους να διασφαλίσουν την προστασία αμάχων, ανθρωπιστικού προσωπικού και ιατρικών ομάδων, και να άρουν όλους τους περιορισμούς στις μετακινήσεις ανθρωπιστικού υλικού και προσωπικού — ιδιαίτερα ενόψει της επικείμενης περιόδου βροχών.

«Τα αντιμαχόμενα μέρη όχι μόνο αποτυγχάνουν να προστατεύσουν τους αμάχους – επιτείνουν ενεργά τα δεινά τους», δηλώνει η Claire San Filippo, Συντονίστρια Επείγουσας Παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα. «Όπου κι αν κοιτάξεις στο Σουδάν, οι ανάγκες είναι συντριπτικές, επείγουσες και ακάλυπτες. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν λαμβάνουν σχεδόν καμία βοήθεια, οι ιατρικές δομές και το προσωπικό δέχονται επιθέσεις, και το παγκόσμιο ανθρωπιστικό σύστημα αδυνατεί να ανταποκριθεί ακόμη και στο ελάχιστο από αυτό που απαιτείται».

Καθώς οι γραμμές του μετώπου μετατοπίζονταν, κυρίως σε Χαρτούμ και Νταρφούρ, οι άμαχοι ζούσαν με τον φόβο αντιποίνων και επιθέσεων και από τις δύο πλευρές. Την τελευταία διετία, τόσο οι RSF όσο και οι SAF έχουν επανειλημμένα και αδιάκριτα βομβαρδίσει πυκνοκατοικημένες περιοχές. Οι RSF και οι συμμαχικές πολιτοφυλακές έχουν εξαπολύσει μια εκστρατεία βίας, που περιλαμβάνει συστηματική σεξουαλική βία, απαγωγές, μαζικές σφαγές, λεηλασία ανθρωπιστικής βοήθειας, ισοπέδωση γειτονιών και κατάληψη ιατρικών δομών. Και οι δύο πλευρές έχουν πολιορκήσει πόλεις, καταστρέψει κρίσιμες υποδομές και παρεμποδίσει την ανθρωπιστική βοήθεια.

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, η εκτεταμένη πείνα έχει εδραιωθεί. Το Σουδάν είναι πλέον το μόνο μέρος στον κόσμο όπου λιμός έχει επισήμως κηρυχθεί σε πολλαπλές τοποθεσίες. Η αρχική κήρυξη έγινε στο camp Zamzam τον Αύγουστο και από τότε έχει επεκταθεί σε δέκα ακόμη περιοχές, ενώ άλλες δεκαεπτά βρίσκονται στα πρόθυρα. Χωρίς άμεση παρέμβαση, εκατοντάδες χιλιάδες ζωές κινδυνεύουν.

Τον Μάρτιο του 2025, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υποστήριξαν εκστρατείες εμβολιασμού σε παιδιά κάτω των δύο ετών στο Νότιο Νταρφούρ. Από τα 17.000 παιδιά που εμβολιάστηκαν σε 11 από τις 14 περιοχές, 7% παρουσίασαν σοβαρό οξύ υποσιτισμό, ενώ 30% γενικό οξύ υποσιτισμό. Τον Δεκέμβριο του 2024, στη διάρκεια διανομής θεραπευτικής τροφής στην περιοχή Τawila, στο Βόρειο Νταρφούρ, οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα εξέτασαν περισσότερα από 9.500 παιδιά κάτω των πέντε ετών — το 35,5% παρουσίαζε γενικό οξύ υποσιτισμό, με 7% σοβαρό οξύ υποσιτισμό.

Ταυτόχρονα, η χώρα αντιμετωπίζει πολλαπλές και αλλήλο επικαλυπτόμενες υγειονομικές κρίσεις. Οι ομάδες των Γιατρών Χωρίς Σύνορα έχουν περιθάλψει πάνω από 12.000 τραυματίες, μεταξύ των οποίων πολλές γυναίκες και παιδιά, από επιθέσεις. Την πρώτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου 2025, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα δέχθηκαν μαζική εισροή τραυματιών σε τρεις πολιτείες — Χαρτούμ, Βόρειο και Νότιο Νταρφούρ.

Το Σουδάν βιώνει επίσης μία από τις χειρότερες κρίσεις μητρικής και παιδικής υγείας παγκοσμίως. Τον Οκτώβριο του 2024, σε δύο δομές υποστηριζόμενες από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα στην Nyala πρωτεύουσα του Νότιου Νταρφούρ, το 26% των εγκύων και θηλαζουσών γυναικών που αναζήτησαν φροντίδα ήταν σοβαρά υποσιτισμένες.

«Ξεσπάσματα ιλαράς, χολέρας και διφθερίτιδας εξαπλώνονται, λόγω των κακών συνθηκών διαβίωσης και των διακοπών στους εμβολιασμούς. Η ψυχική υποστήριξη και η φροντίδα επιζησάντων σεξουαλικής βίας παραμένει ελάχιστη. Οι κρίσεις αυτές αντικατοπτρίζουν όχι μόνο τη βιαιότητα της σύγκρουσης αλλά και την κατάρρευση του δημόσιου συστήματος υγείας και την αποτυχία της ανθρωπιστικής ανταπόκρισης», σημειώνει η Marta Cazorla, Συντονίστρια Επείγουσας Παρέμβασης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα.

Από τον Απρίλιο του 2023, πάνω από 1,7 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν λάβει ιατρική φροντίδα σε νοσοκομεία, κλινικές και κινητές μονάδες που υποστηρίζουν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, ενώ πάνω από 320.000 έχουν εισαχθεί στα επείγοντα.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, πάνω από 13 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί — πολλοί περισσότερες από μία φορές. Από αυτούς, 8,9 εκατομμύρια παραμένουν εντός της χώρας, ενώ 3,9 εκατομμύρια έχουν διαφύγει σε γειτονικές χώρες. Πολλοί διαβιούν σε υπερπλήρη camp ή πρόχειρα καταλύματα, χωρίς πρόσβαση σε τρόφιμα, νερό, υγειονομική φροντίδα ή προοπτική για το μέλλον. Εξαρτώνται αποκλειστικά από τις ανθρωπιστικές οργανώσεις — αλλά μόνο όπου αυτές επιχειρούν.

Καταστροφή Υγειονομικών Μονάδων
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), πάνω από το 70% των υγειονομικών δομών σε περιοχές συγκρούσεων υπολειτουργούν ή έχει εντελώς κλείσει. Από την αρχή του πολέμου, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν καταγράψει πάνω από 80 περιστατικά βίας κατά προσωπικού, υποδομών, οχημάτων και προμηθειών της. Κλινικές λεηλατήθηκαν, φάρμακα εκλάπησαν, και εργαζόμενοι στην υγεία δέχθηκαν απειλές, επιθέσεις ή σκοτώθηκαν.
«Κατέστρεψαν τα κτίρια, ακόμη και τα κρεβάτια λεηλατήθηκαν, τα φάρμακα κάηκαν. Από μακριά φαινόταν σαν νοσοκομείο, αλλά από μέσα ήταν καταφύγιο για φίδια και αγριόχορτα», περιγράφει ο Muhammad Yusuf Ishaq Abdullah, προαγωγός υγείας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Tawila, για την κατάσταση του νοσοκομείου που λεηλατήθηκε τον Ιούνιο του 2023.

Οι επιθέσεις αυτές πρέπει να σταματήσουν — το ιατρικό προσωπικό και οι δομές δεν είναι στόχοι.

Η επικείμενη περίοδος βροχών
Η εποχή των βροχών πλησιάζει, απειλώντας να επιδεινώσει μια ήδη καταστροφική κατάσταση: αποκόπτοντας εφοδιαστικές γραμμές, πλημμυρίζοντας ολόκληρες περιοχές και απομονώνοντας κοινότητες ακριβώς τη στιγμή που η πείνα κορυφώνεται και η ελονοσία εξαπλώνεται.
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα απευθύνουν έκκληση για άμεση προετοιμασία: να ανοίξουν περισσότερα συνοριακά περάσματα, να αποκατασταθούν βασικοί δρόμοι και γέφυρες, και να παραμείνουν προσβάσιμοι — ιδιαίτερα στο Νταρφούρ, όπου οι εποχικές πλημμύρες απομονώνουν κοινότητες κάθε χρόνο.
Πρέπει να αρθούν οι ανθρωπιστικοί περιορισμοί και να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη πρόσβαση. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα καλούν όλους τους φορείς - συμπεριλαμβανομένων των δωρητών, των κυβερνήσεων και των οργανισμών του ΟΗΕ - να ενεργοποιήσουν και να δώσουν προτεραιότητα στην παροχή βοήθειας, διασφαλίζοντας ότι η βοήθεια όχι μόνο θα φτάσει στη χώρα, αλλά θα μεταφερθεί γρήγορα και με ασφάλεια στις πλέον πληγείσες και απομακρυσμένες κοινότητες. Χωρίς μια σοβαρή δέσμευση για την υπέρβαση των πολιτικών, οικονομικών, υλικοτεχνικών και ασφαλιστικών εμποδίων που παρεμποδίζουν την παράδοση έως το «τελευταίο μίλι», αναρίθμητες ζωές θα παραμείνουν εκτός εμβέλειας βοήθειας.

Ο λαός του Σουδάν υπομένει αυτή τη φρίκη για δύο χρόνια — δεν μπορεί και δεν πρέπει να περιμένει άλλο.