Σε μια εποχή όπου η επιστήμη ανακαλύπτει συνεχώς νέες τεχνολογίες και φάρμακα, η ιδέα ενός «χαπιού άσκησης», που θα μπορούσε να μιμηθεί τα οφέλη της άσκησης χωρίς να χρειαστεί να ιδρώσουμε, γίνεται όλο και πιο ελκυστική.
Πρόσφατες έρευνες από το Πανεπιστήμιο του Aarhus στη Δανία ανακάλυψαν ένα νέο φάρμακο, γνωστό ως LaKe, το οποίο υπόσχεται να φέρει το σώμα σε κατάσταση που προσομοιάζει με το τρέξιμο 10 χιλιομέτρων με άδειο στομάχι. Πόσο ρεαλιστική, όμως, είναι αυτή η υπόσχεση και τι πραγματικά μπορεί να προσφέρει ένα τέτοιο φάρμακο;
Η έννοια των «μιμητικών» της άσκησης
Τα φάρμακα που αποσκοπούν στο να μιμηθούν τα βιολογικά αποτελέσματα της άσκησης αποκαλούνται «μιμητικά» (mimetics). Στόχος τους, όπως αναφέρει ο «Guardian», είναι να ενεργοποιούν βιολογικούς μηχανισμούς παρόμοιους με αυτούς που ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια της άσκησης, χωρίς την ανάγκη φυσικής δραστηριότητας.
Η ιδέα αυτή έχει εμφανιστεί εδώ και χρόνια. Στο Ινστιτούτο Salk του Σαν Ντιέγκο, για παράδειγμα, το 2008 αναπτύχθηκε το φάρμακο GW501516, το οποίο ενίσχυε την αντοχή σε ποντίκια και προωθούσε την καύση λίπους. Η δημοτικότητά του αυξήθηκε γρήγορα, ωστόσο, οι κίνδυνοι από την κατανάλωσή του οδήγησαν στην απαγόρευσή του ως επικίνδυνου αναβολικού.
Ακόμη ένα παράδειγμα είναι η ένωση 14, που ανακαλύφθηκε το 2015. Ενώ αρχικά αναπτύχθηκε για την αντιμετώπιση άλλων παθήσεων, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μπορούσε να μειώσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και να βελτιώσει την αντοχή, προωθώντας την απώλεια βάρους σε παχύσαρκα ποντίκια.
Οι έρευνες πάνω σε διάφορα φάρμακα μιμητικά συνεχίζονται, ενισχύοντας την ιδέα ότι κάποια στιγμή ίσως να υπάρχει ένα χάπι ικανό να αποδώσει μερικά από τα οφέλη της άσκησης.
Πώς λειτουργεί το LaKe
Το φάρμακο LaKe βρίσκεται ακόμη στο στάδιο δοκιμών σε ζώα και συγκεκριμένα σε ποντίκια, αλλά τα αποτελέσματα δείχνουν ενδιαφέρουσες δυνατότητες. Η δράση του φαρμάκου ξεκινά με μία απότομη αύξηση του γαλακτικού οξέος – αντίδραση που εμφανίζεται στο σώμα ύστερα από έντονη άσκηση.
Ακολουθεί η σταδιακή αύξηση της κετόνης, βήτα-υδροξυβουτυρικής (BHB), η οποία παράγεται από το ήπαρ σε περιόδους έλλειψης γλυκόζης, ώστε να παρέχει στο σώμα ενέργεια. Η διαδικασία αυτή προσομοιάζει τη φυσιολογική κατάσταση ενός οργανισμού που τρέχει με άδειο στομάχι.
Αυτές οι χημικές αντιδράσεις έχουν αποτελέσματα που θυμίζουν τα οφέλη της άσκησης: μείωση των ελεύθερων λιπαρών οξέων στο αίμα, καταστολή της όρεξης και, δυνητικά, μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρδιοπαθειών, εγκεφαλικών και διαβήτη τύπου 2. Οι μέχρι τώρα έρευνες δείχνουν επίσης ότι το LaKe δεν προκαλεί τοξικότητα, κάτι που ήταν προβληματικό σε προηγούμενα φάρμακα, όπως για παράδειγμα το GW501516, το οποίο είχε συνδεθεί με εμφάνιση καρκινικών κυττάρων σε ποντίκια.
Μπορεί ένα χάπι να αντικαταστήσει την άσκηση;
Αν και το LaKe και άλλα μιμητικά άσκησης υπόσχονται πολλά, η φυσική άσκηση είναι μια διαδικασία που επηρεάζει σχεδόν όλα τα συστήματα του οργανισμού μας με τρόπους που είναι δύσκολο να τον μιμηθούν φαρμακευτικά σκευάσματα, υπογραμμίζει ο «Guardian». Η άσκηση ενισχύει την υγεία των οστών, βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου, την ψυχική διάθεση, την αυτοεκτίμηση και μειώνει το στρες. Επιπλέον, έχει βρεθεί ότι προστατεύει από τη νοητική παρακμή και τη νόσο Αλτσχάιμερ.
Η αναπαραγωγή αυτών των ψυχολογικών και κοινωνικών οφελών μέσα από ένα χάπι είναι εξαιρετικά δύσκολη. Η χαρά και η αίσθηση επίτευξης που νιώθει κάποιος όταν πετυχαίνει ένα προσωπικό ρεκόρ ή συμμετέχει σε μια ομαδική δραστηριότητα είναι αδύνατο να μεταφερθούν με χημικές ενώσεις.
Το μέλλον των μιμητικών άσκησης
Ωστόσο, η ανάπτυξη μιμητικών άσκησης όπως το LaKe μπορεί να αποδειχτεί ευεργετική, κυρίως για ανθρώπους που δεν μπορούν να ασκηθούν λόγω ηλικίας, ασθένειας ή σωματικής αναπηρίας. Τέτοια φάρμακα θα μπορούσαν, επίσης, να βοηθήσουν ασθενείς στην ανάρρωση ή ακόμη και αστροναύτες, που υποφέρουν από μυϊκή ατροφία και απώλεια οστικής μάζας λόγω έλλειψης βαρύτητας.
Για τους περισσότερους από εμάς, η άσκηση παραμένει η κορυφαία επιλογή για μια ολιστική βελτίωση σωματικά και ψυχολογικά. Έτσι, ενώ η ιδέα ενός χαπιού άσκησης είναι σαγηνευτική, η πραγματική φυσική δραστηριότητα παραμένει αναντικατάστατη για μια υγιή και ποιοτική ζωή.