Η μακροχρόνια χρήση κοινών φαρμάκων για το στομάχι ίσως κρύβει περισσότερους κινδύνους απ’ όσους φανταζόμασταν. Νέα επιστημονικά δεδομένα φωτίζουν σοβαρές ανησυχίες γύρω από τα φάρμακα αυτά, που μέχρι σήμερα θεωρούνταν σχετικά ασφαλή. Πώς μπορεί μια καθημερινή θεραπευτική πρακτική να οδηγήσει σε προβλήματα υγείας μακροπρόθεσμα; Οι ειδικοί προειδοποιούν ότι ήρθε η ώρα να επανεξετάσουμε τον τρόπο χρήσης τους. Η αλήθεια που αποκαλύπτεται προκαλεί προβληματισμό και θέτει νέα δεδομένα στη φροντίδα της υγείας μας.
Aναστολείς αντλίας πρωτονίων: Τι δείχνουν τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα για τη μακροχρόνια χρήση τους
Η μακροχρόνια χρήση ορισμένων φαρμάκων που προορίζονται για την αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και άλλων οξέων διαταραχών του στομάχου έχει αρχίσει να προκαλεί σοβαρές ανησυχίες στην επιστημονική κοινότητα. Παρά το γεγονός ότι προσφέρουν άμεση ανακούφιση από τα συμπτώματα, νέες μελέτες εγείρουν ερωτήματα για το τίμημα που μπορεί να έχει η παρατεταμένη χρήση τους στην υγεία μας. Από μη επαρκή απορρόφηση θρεπτικών συστατικών έως κινδύνους για σοβαρότερες νόσους, τα ευρήματα αποκαλύπτουν μια πλευρά των φαρμάκων αυτών που μέχρι πρόσφατα παρέμενε στην αφάνεια.
Μελέτη αναδεικνύει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία από τη μακροχρόνια χρήση αναστολέων αντλίας πρωτονίων
Η μελέτη με τίτλο Adverse Effects Associated with Long-Term Use of Proton Pump Inhibitors, που δημοσιεύθηκε το 2023 στο Chonnam Medical Journal, τεκμηριώνει σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες από τη μακροχρόνια χρήση αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPIs). Οι κίνδυνοι περιλαμβάνουν νεφρικές βλάβες (οξεία διάμεση νεφρίτιδα, χρόνια νεφρική νόσος), καρδιαγγειακά επεισόδια (έμφραγμα, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια), λοιμώξεις (όπως Clostridium difficile και πνευμονία), κατάγματα και ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών (μαγνήσιο, βιταμίνη Β12, σίδηρος).
Επίσης, διαπιστώθηκε αυξημένος κίνδυνος για κακοήθειες του στομάχου, του παγκρέατος και του ήπατος, καθώς και πιθανή συσχέτιση με άνοια και ηπατική εγκεφαλοπάθεια. Η μελέτη καλεί τους γιατρούς να επανεξετάζουν τακτικά τη συνέχιση της αγωγής και να εφαρμόζουν εναλλακτικές θεραπευτικές στρατηγικές όπου είναι εφικτό.
Μακροχρόνια χρήση PPIs: Αυξημένος κίνδυνος άνοιας κατά 33%
Νέα έρευνα προειδοποιεί ότι η μακροχρόνια χρήση ενός ευρέως διαδεδομένου φαρμάκου ενδέχεται να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας κατά 33%. Συγκεκριμένα, οι επιστήμονες που μελέτησαν την επίδραση των αναστολέων αντλίας πρωτονίων (PPIs) διαπίστωσαν ότι άτομα που λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα για διάστημα άνω των τεσσερισήμισι ετών έχουν 33% μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν τη σοβαρή αυτή πάθηση.
Τα PPIs μειώνουν την παραγωγή οξέος στο στομάχι και χρησιμοποιούνται συχνά για την ανακούφιση από συμπτώματα δυσπεψίας, όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Η παλινδρόμηση προκαλείται όταν το γαστρικό οξύ επιστρέφει στον οισοφάγο, φαινόμενο που συνήθως παρατηρείται μετά το φαγητό ή κατά την κατάκλιση. Άτομα που υποφέρουν από παλινδρόμηση μπορεί να βιώνουν και καούρα, πρόβλημα που αναφέρει τακτικά έως και το 40% του πληθυσμού στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 52% του Ελληνικού πληυθσμού.
Σε περιπτώσεις συχνών επεισοδίων, η κατάσταση μπορεί να εξελιχθεί σε γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσο (GERD), η οποία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του οισοφάγου. Παρότι οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων προσφέρουν ανακούφιση, έχουν επίσης συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο για κατάγματα, εγκεφαλικά επεισόδια και νεφρική ανεπάρκεια. Σύμφωνα με το Surrey Live, επιστήμονες διεξήγαγαν πρόσφατα έρευνα για να διερευνήσουν περαιτέρω και τη σύνδεση των φαρμάκων αυτών με την άνοια.
Aναστολείς αντλίας πρωτονίων: Παρενέργειες και μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι
Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs), όπως η ομεπραζόλη, η εσομεπραζόλη, η παντοπραζόλη, η λανσοπραζόλη και η ραμπεπραζόλη, χρησιμοποιούνται ευρέως για τη θεραπεία καταστάσεων που σχετίζονται με τη γαστρική υπεροξύτητα, όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD) και τα πεπτικά έλκη. Αν και γενικά είναι καλά ανεκτά, μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες, ιδιαίτερα με μακροχρόνια χρήση.
Συχνές βραχυπρόθεσμες παρενέργειες
Οι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν λίγες ή ήπιες παρενέργειες όταν χρησιμοποιούν PPIs για σύντομη διάρκεια. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:
Πονοκέφαλο
Ναυτία
Διάρροια ή δυσκοιλιότητα
Κοιλιακό πόνο
Μετεωρισμό
Ζάλη
Εξάνθημα ή κνησμό
Πιθανοί μακροπρόθεσμοι κίνδυνοι
Η παρατεταμένη χρήση των PPIs έχει συσχετιστεί με διάφορους πιθανούς κινδύνους για την υγεία:
- Ανεπάρκειες θρεπτικών συστατικών: Η μακροχρόνια χρήση PPIs μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση ορισμένων θρεπτικών συστατικών, οδηγώντας σε ανεπάρκειες βιταμίνης B12, μαγνησίου, ασβεστίου και σιδήρου. Αυτό μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως κόπωση, μυϊκή αδυναμία και, σε σοβαρές περιπτώσεις, νευρολογικά προβλήματα.
- Κατάγματα οστών: Η παρατεταμένη χρήση PPIs έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων ισχίου, καρπού και σπονδυλικής στήλης, πιθανώς λόγω μειωμένης απορρόφησης ασβεστίου.
- Νόσος των νεφρών: Ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν πιθανή συσχέτιση μεταξύ μακροχρόνιας χρήσης PPIs και αυξημένου κινδύνου χρόνιας νεφρικής νόσου και οξείας διάμεσης νεφρίτιδας.
- Λοιμώξεις: Οι PPIs μπορεί να αυξήσουν την ευαισθησία σε γαστρεντερικές λοιμώξεις όπως η Clostridioides difficile και σε αναπνευστικές λοιμώξεις όπως η πνευμονία.
- Άνοια: Έρευνες έχουν δείξει πιθανή σύνδεση μεταξύ παρατεταμένης χρήσης PPIs και αυξημένου κινδύνου άνοιας, αν και τα ευρήματα είναι μικτά και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες για να τεκμηριωθεί η αιτιότητα.
- Καρκίνος του στομάχου: Υπάρχουν ενδείξεις ότι η μακροχρόνια χρήση PPIs, ειδικά μετά την εκρίζωση του Helicobacter pylori, μπορεί να συσχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του στομάχου.
- Υπερέκκριση οξέος μετά τη διακοπή: Η απότομη διακοπή των PPIs μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη παραγωγή γαστρικού οξέος, προκαλώντας επιστροφή ή επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Έρευνα σε 5.700 άτομα αποκαλύπτει πιθανή συσχέτιση μεταξύ φαρμάκων για καούρα και παλινδρόμηση με άνοια
Τα ευρήματα της μελέτης της αμερικανικής ερευνητικής ομάδας έχουν δημοσιευτεί στο περιοδικό Neurology. Η ερευνητική ομάδα ανέφερε ότι τα ευρήματά τους δεν αποδεικνύουν ότι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση προκαλεί άνοια, αλλά μόνο ότι υπάρχει μια συσχέτιση.
Η συγγραφέας της μελέτης και αγγειονευρολόγος, Καθηγήτρια Kamakshi Lakshminarayan, η οποία εργάζεται στο University of Minessota, δήλωσε «Οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για τον έλεγχο της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, ωστόσο η μακροχρόνια χρήση τους έχει συσχετιστεί σε προηγούμενες μελέτες με αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, καταγμάτων οστών και χρόνιας νεφρικής νόσου», σύμφωνα με το Manchester Evening News.
«Παρόλα αυτά, κάποιοι άνθρωποι λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα τακτικά, οπότε εξετάσαμε αν σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Αν και δεν βρήκαμε σύνδεση με τη βραχυπρόθεσμη χρήση, διαπιστώσαμε υψηλότερο κίνδυνο άνοιας που συνδέεται με τη μακροχρόνια χρήση αυτών των φαρμάκων». Περισσότερα από 5.700 άτομα συμμετείχαν στη μελέτη, με όλους τους συμμετέχοντες να είναι ηλικίας 45 ετών και άνω και μέση ηλικία 75 ετών. Όλοι οι συμμετέχοντες κρίθηκαν ότι δεν είχαν άνοια στην αρχή της μελέτης.
Κατά τη διάρκεια της μελέτης, η ερευνητική ομάδα προσδιόρισε εάν οι συμμετέχοντες έπαιρναν φάρμακα για γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση εξετάζοντας τα φάρμακά τους κατά τις επισκέψεις της μελέτης και μέσω ετήσιων τηλεφωνικών κλήσεων. Από τους συμμετέχοντες, οι 1.490 (26%) είχαν λάβει τα φάρμακα.
Στη συνέχεια, η ομάδα χώρισε τους συμμετέχοντες σε τέσσερις ομάδες με βάση αν και για πόσο διάστημα είχαν πάρει τα φάρμακα: άτομα που δεν τα είχαν πάρει, άτομα που τα είχαν πάρει για έως και 2,8 χρόνια, άτομα που τα είχαν πάρει για 2,8 έως 4,4 χρόνια και άτομα που τα είχαν πάρει για περισσότερα από 4,4 χρόνια. Στη διάρκεια των επόμενων πεντέμισι ετών, οι συμμετέχοντες παρακολουθήθηκαν για να μελετηθεί αν η λήψη PPIs έδειχνε συσχέτιση με την εμφάνιση άνοιας. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, 585 άτομα (10%) εμφάνισαν άνοια.
Η λήψη PPIs για περισσότερα από 4,4 χρόνια αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας κατά 33%
Από τα 4.222 άτομα που δεν πήραν τα φάρμακα, 415 άτομα εμφάνισαν άνοια, ή 19 περιστατικά ανά 1.000 έτη. Από τα 497 άτομα που πήραν τα φάρμακα για περισσότερα από 4,4 χρόνια, 58 άτομα εμφάνισαν άνοια, ή 24 περιστατικά ανά 1.000 έτη. Τα έτη αντιπροσωπεύουν τόσο τον αριθμό των ατόμων στη μελέτη όσο και τον χρόνο που κάθε άτομο συμμετείχε στη μελέτη.
Οι ερευνητές προσαρμόστηκαν για παράγοντες όπως ηλικία, φύλο και φυλή, καθώς και για ζητήματα υγείας όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης, και υπολόγισαν ότι άτομα που λάμβαναν φάρμακα για γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση για περισσότερα από 4,4 χρόνια είχαν 33% υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας σε σύγκριση με άτομα που δεν είχαν λάβει ποτέ αυτά τα φάρμακα.
Η μελέτη δεν έδειξε αυξημένο κίνδυνο άνοιας για άτομα που έλαβαν PPIs για λιγότερο από 4,4 χρόνια. Η Prof Lakshminarayan, από το University of Minnesota School of Public Health, δήλωσε «Απαιτείται περισσότερη έρευνα για να επιβεβαιωθούν τα ευρήματά μας και να διερευνηθούν οι λόγοι για τη πιθανή σύνδεση μεταξύ μακροχρόνιας χρήσης αναστολέων αντλίας πρωτονίων και αυξημένου κινδύνου άνοιας».
«Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να αντιμετωπιστεί η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, όπως η λήψη αντιόξινων, η διατήρηση υγιούς βάρους και η αποφυγή καθυστερημένων γευμάτων και ορισμένων τροφών, ωστόσο διαφορετικές προσεγγίσεις μπορεί να μην λειτουργούν για όλους. Είναι σημαντικό τα άτομα που λαμβάνουν αυτά τα φάρμακα να μιλήσουν με τον γιατρό τους πριν κάνουν οποιαδήποτε αλλαγή, για να συζητήσουν την καλύτερη θεραπεία για αυτούς, καθώς η απότομη διακοπή αυτών των φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε χειρότερα συμπτώματα», κατέληξε.
Πηγές: Manchester Evening News, PMC, PubMed, NIH, HHP, PMC (2), NHS, AAPF
.oloygeia.g