Ακόμα και αν δεν έχετε πάρει ποτέ αντικαταθλιπτικά, πιθανόν να γνωρίζετε την κριτική και τις αντιπαραθέσεις που τα συνοδεύουν. Δεν είναι σπάνιο να ακούει κανείς φράσεις όπως: «Αυτά τα φάρμακα είναι σκέτο placebo». «Σίγουρα θα πάρεις βάρος». «Μόλις τα ξεκινήσεις, θα εθιστείς». Πόσο αληθείς είναι όμως αυτοί οι ισχυρισμοί;
Κάποιες από αυτές τις απόψεις περιέχουν «ένα στοιχείο αλήθειας», λέει ο δρ Τζέραρντ Σανακόρα, καθηγητής Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Γέιλ. Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστούν αυτά τα ζητήματα, καθώς οι προσδοκίες των ανθρώπων για τη θεραπεία τους –είτε θετικές είτε αρνητικές– «μπορούν να επηρεάσουν καθοριστικά την πορεία και την αποτελεσματικότητά της», προσθέτει. Ο Σανακόρα και άλλοι ειδικοί απαντούν σε ορισμένα από τα πιο συχνά ερωτήματα και διαδεδομένες παρανοήσεις σχετικά με τα αντικαταθλιπτικά.
Θα αλλάξουν τα αντικαταθλιπτικά την προσωπικότητά σας; Οταν ένα αντικαταθλιπτικό αρχίσει να δρα, ενδέχεται να αισθανθείτε κάπως διαφορετικός, αναφέρει η Ναόμι Τόρες-Μακί, κλινική ψυχολόγος με έδρα τη Νέα Υόρκη. «Φανταστείτε ένα τεράστιο, σκοτεινό σύννεφο που σας βαραίνει – καθώς αυτό αρχίζει να διαλύεται, ο κόσμος φαίνεται διαφορετικός», εξηγεί και προσθέτει: «Αλλά, όσο συνηθίζετε αυτή την αλλαγή, μπορεί να διαπιστώσετε ότι σας δίνει τη δυνατότητα να βιώσετε περισσότερη χαρά στη ζωή σας».
Οταν το σώμα νοσεί από την ψυχή
Από την άλλη πλευρά, έως και το 50% των ατόμων που λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά ενδέχεται να παρουσιάσει, σε κάποιο βαθμό, συναισθηματική αμβλύτητα ή μούδιασμα. Οταν τα αντικαταθλιπτικά λειτουργούν αποτελεσματικά, οι ασθενείς πρέπει να νιώθουν ένα εύρος συναισθημάτων, ακόμη κι αν η καθημερινή θλίψη που τους ταλαιπωρούσε έχει υποχωρήσει, αναφέρει η δρ Λέιν Γιανγκ-Γουόκερ, πρόεδρος του Τμήματος Ψυχιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μιζούρι. Εάν αισθάνεστε συναισθηματικό μούδιασμα, είναι σημαντικό να το συζητήσετε με τον θεράποντα ιατρό σας. Σε περίπτωση που λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, η μείωση της δόσης ενδέχεται να βοηθήσει.
Θα αυξηθεί σημαντικά το σωματικό σας βάρος με τη χρήση αντικαταθλιπτικών; Κατά μέσον όρο, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, η αύξηση του σωματικού βάρους είναι περιορισμένη – συνήθως από 1 έως 3,5 κιλά σε διάστημα δύο ετών. Ωστόσο, υπάρχει σημαντική διαφοροποίηση από ασθενή σε ασθενή. Αρχικά, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) και οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης – νορεπινεφρίνης (SNRI) συχνά προκαλούν το αντίθετο αποτέλεσμα, οδηγώντας σε προσωρινή απώλεια όρεξης και κατ’ επέκταση σε απώλεια βάρους. Ωστόσο, μελέτες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς τείνουν να παρουσιάζουν αύξηση βάρους όταν αυτά τα φάρμακα χορηγούνται για αρκετούς μήνες ή και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Η βουπροπιόνη, η οποία δεν ανήκει στις κατηγορίες των SSRI ή των SNRI, φαίνεται να είναι το φάρμακο με τις λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσει αύξηση βάρους, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η αύξηση του σωματικού βάρους μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι το φάρμακο είναι αποτελεσματικό, εξηγούν οι ειδικοί, καθώς ένα από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η απώλεια όρεξης. Κάποιοι μπορεί να μην πάρουν καθόλου βάρος και άλλοι μπορεί να πάρουν πολύ περισσότερο από το αναμενόμενο, λέει ο δρ Τζόναθαν Ε. Αλπερτ, πρόεδρος του Τμήματος Ψυχιατρικής στο Montefiore Einstein. Εάν παρατηρήσετε αύξηση του σωματικού σας βάρους, ενημερώστε άμεσα τον γιατρό σας, ώστε να συζητήσετε πιθανές στρατηγικές για τη διαχείρισή του, προσθέτει.
Η αύξηση κιλών ίσως σημαίνει ότι το σκεύασμα αποδίδει, καθώς ένα από τα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η απώλεια όρεξης.
Εχουν άμεσο αποτέλεσμα; Συνήθως απαιτούνται περίπου τέσσερις έως έξι εβδομάδες για να αρχίσει να δρα ένα αντικαταθλιπτικό, σύμφωνα με τους ειδικούς. Ωστόσο, το πρώτο φάρμακο που δοκιμάζετε δεν είναι πάντα αποτελεσματικό. «Πολλοί από τους ασθενείς μου που είχαν τη μεγαλύτερη επιτυχία με αντικαταθλιπτικά δοκίμασαν δύο ή τρία διαφορετικά φάρμακα», αναφέρει η Τόρες-Μακί. Μια μεγάλη μελέτη για τη χρήση πολλαπλών αντικαταθλιπτικών έδειξε ότι το 50% των συμμετεχόντων παρουσίασε βελτίωση με το πρώτο ή το δεύτερο φάρμακο που δοκίμασε, ενώ σχεδόν το 70% είχε απαλλαγεί από τα συμπτώματά του μέχρι το τέταρτο αντικαταθλιπτικό.
Μπορούν τα αντικαταθλιπτικά να προκαλέσουν τάσεις αυτοκτονίας; Το 2004, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) ζήτησε από τις φαρμακευτικές εταιρείες να προσθέσουν προειδοποίηση σε μαύρο πλαίσιο στα αντικαταθλιπτικά. Η προειδοποίηση ανέφερε ότι ορισμένα από αυτά τα φάρμακα ενδέχεται να συνδέονται με αυτοκτονικό ιδεασμό και αυτοκτονική συμπεριφορά σε εφήβους. Η προειδοποίηση αργότερα επεκτάθηκε, ώστε να συμπεριλάβει και άτομα ηλικίας 18 έως 24 ετών. Η FDA στήριξε την απόφασή της σε ανάλυση κλινικών δοκιμών, οι οποίες έδειξαν αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων, χωρίς ωστόσο να καταγραφούν περιστατικά αυτοκτονίας. Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η προειδοποίηση θα πρέπει να επανεξεταστεί, καθώς άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι οι SSRI συνδέονται με χαμηλότερα ποσοστά αυτοκτονιών, καθώς και με μειωμένο κίνδυνο αυτοκτονικής συμπεριφοράς στους νέους.
Προκαλούν τα αντικαταθλιπτικά εθισμό; Οι ειδικοί στην ψυχική υγεία δεν θεωρούν τα αντικαταθλιπτικά εθιστικά, καθώς δεν προκαλούν έντονη επιθυμία για χρήση, ούτε ωθούν τους ανθρώπους να διακινδυνεύσουν την εργασία, τις σχέσεις ή τη ζωή τους προκειμένου να τα προμηθευτούν, λέει ο Αλπερτ. Ωστόσο, τα αντικαταθλιπτικά ενδέχεται να προκαλέσουν συμπτώματα στέρησης, ιδιαίτερα σε μακροχρόνιους χρήστες, όπως ανησυχία, διαταραχές ύπνου, εφίδρωση, εναλλαγές στη διάθεση, γαστρεντερικά προβλήματα και το λεγόμενο «brain zap», μια αίσθηση που μοιάζει με ηλεκτροπληξία στο κεφάλι. Για να ελαχιστοποιηθούν αυτά τα προβλήματα, είναι σημαντικό να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας πριν διακόψετε τη χρήση ενός αντικαταθλιπτικού.
Θα επηρεάσουν τη σεξουαλική σας ζωή; Η εμφάνιση σεξουαλικών προβλημάτων κατά τη λήψη αντικαταθλιπτικών δεν είναι δεδομένη, αλλά με ορισμένα φάρμακα, ιδίως SSRI και SNRI, είναι πιθανή. Πάνω από το 50% όσων λαμβάνουν αντικαταθλιπτικά αναφέρει σεξουαλικές παρενέργειες, όπως μειωμένη λίμπιντο, καθυστερημένο οργασμό και μουδιασμένα γεννητικά όργανα, που καθιστούν τη σεξουαλική δυσλειτουργία μια από τις πιο συχνές παρενέργειες που σχετίζονται με τη χρήση αυτών των φαρμάκων.
Διαφέρουν σε τίποτα από τα εικονικά φάρμακα; Τα αντικαταθλιπτικά, όπως και πολλά φάρμακα, δεν παρουσιάζουν πάντα αισθητά καλύτερα αποτελέσματα από το placebo στις κλινικές δοκιμές. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι ισοδύναμα με ένα εικονικό χάπι, επισημαίνει ο Σανακόρα. Συνολικά, οι μελέτες δείχνουν ότι τα αντικαταθλιπτικά συμβάλλουν στη βελτίωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, αν και τα οφέλη θεωρούνται μέτρια. Τα αντικαταθλιπτικά αποδεικνύονται γενικά πιο αποτελεσματικά στη θεραπεία της σοβαρής κατάθλιψης σε σύγκριση με την ήπια.
.kathimerini.