Ιθάκη! η επιστροφή,...στο ρομαντισμό

Τόπος ρομαντικός, όπου ο μύθος συναντά την ιστορία, η Ιθάκη αποτελεί ιδανικό προορισμό για γαλήνιες διακοπές, ενδιαφέρουσες περιηγήσεις και εξερευνήσεις. Την πατρίδα του ομηρικού ήρωα Οδυσσέα στολίζουν υπέροχοι όρμοι και γοητευτικές παραλίες, γραφικά μονοπάτια και παραδοσιακοί οικισμοί.

Είναι αλήθεια ότι το πρόβλημα της ασφαλούς ταύτισης της ομηρικής Ιθάκης, έδρας του βασιλείου του Οδυσσέα, με τη σημερινή Ιθάκη δεν έχει ακόμη επιλυθεί (οι ανασκαφικές έρευνες στο νησί δεν έχουν φέρει στο φως παρά περιορισμένα μυκηναϊκά ευρήματα), αλλά η Ιθάκη δεν παύει να αποτελεί ένα θρυλικό τόπο, σημείο αναφοράς στο έργο σημαντικών πνευματικών ανθρώπων.

Πρωτεύουσα του νησιού με το θαυμάσιο φυσικό ανάγλυφο και το βαθύ θαλάσσιο διαμελισμό είναι το Βαθύ, που απλώνεται στο εσωτερικό κλειστού όρμου με δαντελωτές ακτές. Τα παραδοσιακά κεραμοσκεπή σπίτια με τα χρωματιστά πορτοπαράθυρα, ο παραλιακός δρόμος και τα γραφικά σοκάκια συνθέτουν ένα μαγευτικό οικιστικό σύνολο.

Εκτός από την πρωτεύουσα, στο νότιο τμήμα του νησιού (ο ισθμός του Αετού, στενή λουρίδα γης, το ενώνει με το βόρειο τμήμα) βρίσκεται το Περαχώρι, όμορφο χωριό με παραδοσιακό χρώμα, όπου εδρεύει αγροτουριστικός συνεταιρισμός με αξιόλογη δραστηριότητα (προγράμματα βιολογικής καλλιέργειας, τοπικά προϊόντα, παραδοσιακές κατοικίες προς ενοικίαση).

Στο βόρειο τμήμα της Ιθάκης οι επισκέπτες συναντούν τόσο μεσόγεια χωριά με αξιόλογα εκκλησιαστικά μνημεία (Ανωγή, Σταυρός, Εξωγή, Πλατρειθιάς) όσο και γραφικά ψαροχώρια (Κιόνι, Φρίκες).

Από την Ιθάκη κατάγονταν, μεταξύ άλλων, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, αγωνιστής του 1821, και ο Λορέντζος Μαβίλης, ποιητής, πολιτικός και εθνικός αγωνιστής. Η ψηλότερη κορυφή του νησιού βρίσκεται στο όρος Νήριτο, 806 μ.

Τα παλαιότερα ανασκαφικά ευρήματα στο νησί, που έχουν εντοπιστεί κυρίως στο βόρειο τμήμα του, ανάγονται στους Πρωτοελλαδικούς Χρόνους, ενώ περιορισμένα μεσοελλαδικά και υστεροελλαδικά (μυκηναϊκά) ευρήματα έχουν έρθει στο φως στην ίδια περιοχή και στον Πισαετό (Πίσω Αετό), στο κεντρικό τμήμα της Ιθάκης. Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι το πρόβλημα της ασφαλούς ταύτισης της ομηρικής Ιθάκης, έδρας του βασιλείου του Οδυσσέα, με τη σημερινή Ιθάκη δεν έχει ακόμη επιλυθεί. Η ανεπαρκής μυκηναϊκή παρουσία στο νησί, σύμφωνα τουλάχιστον με τα ανασκαφικά δεδομένα, αποτελεί το κύριο επιχείρημα όσων επιστημόνων αμφισβητούν την ταύτιση της ομηρικής Ιθάκης με τη σημερινή. Το νησί, που γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη κατά τους Πρωτογεωμετρικούς και τους Γεωμετρικούς Χρόνους, καταλήφθηκε από τους Δωριείς και τους Κορινθίους, αποτέλεσε δε τμήμα της επαρχίας της Ιλλυρίας επί Ρωμαιοκρατίας - τότε φαίνεται ότι ιδρύθηκε το Βαθύ, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ως ενδιάμεσος σταθμός-λιμάνι στην επικοινωνία Ελλάδας και Ιταλίας - και της επαρχίας της Ηπείρου κατά τη Βυζαντινή Περίοδο. Δέχθηκε αλλεπάλληλες επιδρομές από Βανδάλους, Γότθους, Βησιγότθους και Σαρακηνούς. Σταθμό στην ιστορία του νησιού αποτέλεσε η κατάληψή του από τους Nορμανδούς και αργότερα από τους Oρσίνι (13ος αι.). Υπαγόμενη στην κομητεία Κεφαλλονιάς - Ζακύνθου, η Ιθάκη πέρασε έπειτα στην κυριαρχία των Τόκκων. Το 1479 οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί, γεγονός που επέφερε δραματική μείωση του πληθυσμού. Μετά το τέλος του Ενετοτουρκικού Πολέμου η Ιθάκη πέρασε στα χέρια των Ενετών, οι οποίοι αναγκάστηκαν να λάβουν μέτρα για την προσέλκυση πληθυσμού. Ο 17ος αι. αποτέλεσε περίοδο ανάπτυξης του νησιού, που εξελίχθηκε σε ναυτική δύναμη. Στα κατοπινά χρόνια η Ιθάκη ακολούθησε κοινή ιστορική πορεία με τα άλλα Επτάνησα, πρόσφερε δε σημαντικές υπηρεσίες στον Αγώνα του 1821. Όπως και τα υπόλοιπα Επτάνησα, ενώθηκε με την Ελλάδα στις 21 Μαΐου 1864.